Poziom przymierza w trakcie analizy często ulega zmianie i dlatego psychoanalitycy koncentrują się na wyodrębnieniu tych czynników po stronie analityka, pacjenta i relacji, które wpływają modyfikująco na siłę, związku między osobami zaangażowanymi w osiągnięcie wspólnego celu, jakim jest wyzdrowienie. Różnice w nasileniu przymierza są zauważal­ne nie tylko w czasie całej terapii, ale także podczas jednej sesji analitycznej, zwłaszcza u osób o wysokiej patologii organizacji osobowości borderline lub psychotycznej. Obecnie poszukuje się czynników wpływa­jących na zmianę siły przymierza terapeutycznego, które mogą wystąpić po strome pacjenta, analityka i istniejącej między nimi relacji (por. Spinhoven i in., 2007; Longhoff i in., 2008).

Proces budowania przymierza terapeutycznego odbywa się od mo­mentu pierwszego spotkania pacjenta z terapeutą, gdy pojawiają się (lub nic) uczucia sympatii, lubienia czy wzajemnej akceptacji. Rodzącej się więzi musi towarzyszyć poczynione przez pacjenta odkrycie, że jego wy­siłki zmierzające do uzyskania zmiany są równie ważne – jeśli nie waż­niejsze – jak wysiłki terapeuty. Gdy w końcu pacjent spostrzega, że dysponuje nowymi możliwościami w zmaganiu się z dotychczasowymi problemami, umacnia się w nim przekonanie, że obrany sposób pracy nad zmianą jest właściwy (Bordin, 1994, s. 14).